Arabako Mendialdeko Behatoki Astronomikoak

Nor ez da hunkitu inoiz gau izartsu batean Esne Bidea zerua zeharkatzen ikusita?

Arabako Mendialdea ezagutzera gonbidatzen zaituztegu behatoki astronomiko horien bitartez.

Iturrietako gaina

Partzuergoa

Santa Teodosia ermita

Harana

  • Santa Teodosia ermitatik gertu dagoen mendi-hegala. Aisiarako eremu bat dauka mahaiekin, barbakoarekin eta haurrentzako gunearekin, paisaia menditsu ederrean.

Andra Mari ermita

Uribarri Harana

Larrauriko Ama Birjinaren baseliza

Urarte

Haitzeko Birjinaren baseliza

Korres

  • Izkiko Parke Naturaleko ermitaren atzealdean, zeruertz garbikoa. Sakaneko Behatokitik gertu dago eta bertatik ilunabarra ikusi daiteke.

Fresnedoko ibai-igerilekuak

Santikurutze Kanpezu

Peña Hueca. Baroja-Lotza

Urizaharra

  • Eremu garbia, herritik aldendua, Baroja eta Lotzaren arteko mendi-lepoan. Zeruaren kalitate ona da bertan. Erdi Aroko hondakinak daude gertu.

San Bartolome ermita

Lagran

  • Eremu zabala (barbakoarako gunea du), zeruertz garbikoa, hegoaldean izan ezik, Toloñoko mendilerroaren (Kantabria mendilerroa) azpialdean baitago.

Zerua urtaroen arabera

Itxuren arabera, badirudi Lurra ez dela mugitzen, eta haren inguruan zeruko gorputz guztiak biratzen direla 24 ordutan.

Zeruko objektu horiek ekialdetik mendebaldera mugitzen ikusten ditugu, eta badirudi zeru-sabaia ari dela biratzen Lurraren inguruan; baina, benetan, Lurra da bere ardatzaren inguruan biratzen dena, mendebaldetik ekialdera.

Orduak eta orduak ematen baditugu izarrei begira, mugimendu komun bat ikusiko dugu, konstelazioen irudia aldatzen ez duena.

Ekialdean dauden izarrek gorantz egingo dute; hegoaldean daudenak mendebalderantz mugituko dira; eta mendebaldean daudenak, berriz, zeruertzerantz jaitsiko dira, bertan desagertu arte.

Arabako Mendialdeko kuadrillan, zeruko ipar polotik 42º-ra baino gutxiagora dauden izarrak ez dira inoiz sartuko. Izar horiek ez dira inoiz atera edo sartzen; beti egoten dira zeruertzean eta beti ikusten dira.

Konstelazio zirkunpolarrak dira, eta horien ohiko adibideak dira Hartz Handia, Hartz Txikia, Kasiopea, Drako…

Ikusi daitezkeen gainerako konstelazioak urtaroen arabera banatu ditugu. Horrek ez du esan nahi soilik urtaro horretan ikusten direnik, baina bai haiek errazago ikas daitezkeela gaueko lehen orduetan.

Hainbat proiektu liluragarri egin dira, besteak beste Behatokizki urruneko behatoki astronomikoa instalatzea Korresen, Izkiko parke Naturalean, La Otra Mitad astronomia-elkartearekin, Arraia-Maeztuko Udalarekin eta Arabako Foru Aldundiarekin lankidetzan.

Behatoki honen eraikuntzarekin, hasieran finkatu zen sekuentzia logiko baten barruan, honako hauek zeuden: “hura muntatzea” eta “abian jartzea”, “lehen irudiak lortzea”, “optimizatzea”, “urruneko kontrol bidez gaitzea” modu ez-presentzialean erabili ahal izateko, eta gaur egun “robotizazio” fasean egongo litzateke, prozesuen eta zereginen sekuentziak automatizatu eta programatu ahal izateko, sistemak autonomiaz funtziona dezan, ekipamenduak kudeatuz etengabeko kontrol teknikorik gabe.